Legenda

W zgodnych fragmentach relacji mojego Ojca Teofila Chciuka (2.2.7.4.2.), Stefanii Krzciukowej z Krakowa, Władysławy Englertowej (2.2.8.4.2.) i Adolfa Krzciuka z Luszowic, legenda opowiada o protoplaście naszej Rodziny Witkowskim, który będąc w jednej partii powstańczej z właścicielem Zaleszan Konopką, wyniósł go ciężko rannego z pola bitwy. Witkowski, także poraniony, w wyniku odniesionych kontuzji stracił duży palec u ręki. Wdzięczny za uratowanie życia Konopka osadził Witkowskiego w swoich dobrach, nadając mu ziemię w Majdanie Zbydniowskim. Pochodzący z Kielecczyzny Witkowski, w obawie przed wydaniem Rosjanom posługiwał się przezwiskiem "kciuk", od utraconego palca, jako nazwiskiem.

Legenda ta przekazywana ustnie - jak sądzę, nigdy nie była zapisana - ulegała metamorfozom zależnym od pamięci, a może i fantazji opowiadających. Zapisując ją powyżej, pominąłem ubarwiające szczegóły, różne w kolejnych wersjach: - w opowieści mojego Ojca Konopka miał na imię Franciszek, w opowieści (zapisanej w liście) Władysławy Englertowej Witkowski stracił palec rąbiąc drwa na ognisko podczas biwaku, w opowieści Adolfa Krzciuka (także przekazanej listownie) miejscowość Majdan Zbydniowski jest określona jako "gdzieś w tarnobrzeskim", etc. Wszystkie wersje odnoszą czas akcji legendy do bliżej nie określonego powstania, żadna nie wymienia imienia Witkowskiego.

Adam M. Chciuk