"Cały nasz lud jest o wiele gorzej żywionym od nędzarzy angielskich. Przeciętna długość życia w Galicji to 27 lat dla mężczyzn i 28,5 dla kobiet (w Anglii 40 i 42). Corocznie śmiercią głodową od 1860 roku ginie w Galicji 50 tys. ludzi".
(Stanisław Szczepanowski, "Nędza w Galicji", Lwów 1888).
W latach 1870-1914 z ziem zaboru austriackiego wyjechało na stałe 1 051 tysięcy Polaków, z tego z samej Galicji wyemigrowało 480 tysięcy osób w pierwszym dziesięcioleciu XX wieku. Władze austriackie zezwalały na wyjazd każdemu, kto miał 18 lat i pieniądze na podróż.
Aby dotrzeć do dającej szanse Ameryki, emigranci musieli odbyć długą podróż. Duża ich część wyjechała z kraju koleją do portu w Bremie a następnie statkiem do portu Ellis Island koło Nowego Jorku.
Przykładem takiej podróży jest wyjazd na emigrację naszych sąsiadów z pobliskiego Zbydniowa udokumentowany raportem kapitana statku pasażerskiego Kronprinz Wilhelm. Statek ten o wyporności 15 tysięcy ton zbudowany w stoczni w Szczecinie w 1901 roku był jednym z najszybszych statków odbywających rejsy antlantyckie. Zabierał na pokład 367 pasażerów w klasie pierwszej, 340 - w drugiej i 1054 - w klasie trzeciej.
Wśród nich byli Andrzej Wianecki i Zofia Marchewka ze Zbydniowa, którzy wypłynęli z portu Bremen 24 sierpnia 1909 roku i wysiedli na "ziemi obiecanej" - w Nowym Jorku - po tygodniu, 31 sierpnia. Każdy kapitan statku przypływającego wówczas z Europy do portu amerykańskiego miał obowiązek przedstawić oficerowi imigracyjnemu kompletną listę pasażerów cudzoziemców z ich dość szczegółowymi danymi, chyba podobnymi do zbieranych i dzisiaj na formularzach wizowych rządu amerykańskiego.
To pierwsza strona raportu (kliknij, aby powiększyć obraz) Andrzej Wianecki został zapisany jako nr 17, a Zofia Marchewka - jako nr 18 na tej liście: A to strona druga zawierająca resztę informacji: (kliknij, aby powiększyć obraz)
Spróbujemy odcyfrować, co interesowało wówczas oficera imigracyjnego USA:
Nazwisko: WIANECKI
Imię: ANDRZEJ
Wiek: 24 LATA
Płeć: MĘŻCZYZNA
Stan cywilny: WOLNY
Zawód: ROBOTNIK ROLNY
Umiejętność czytania: TAK
Umiejętność pisania: TAK
Obywatelstwo: AUSTRIACKIE
Narodowość: POLSKA
Ostatnie stałe miejsce zamieszkania: GALICJA, ZBYDNIÓW
Nazwisko i adres najbliższego krewnego lub przyjaciela w kraju wyjazdu: OJCIEC, MICHAŁ WIANECKI, ZBYDNIÓW
Przewidywane miejsce osiedlenia się (stan i miasto): NEW JERSEY, NEWARK
Czy ma bilet do miejsca osiedlenia się: NIE
Kto opłacił koszty podróży: SAM
Czy ma 50 USD, jeśli mniej, to ile: 26 USD
Czy kiedykolwiek był w USA: NIE
Jeśli tak, to kiedy i gdzie:
Czy zamierza zamieszkać z krewnym lub przyjacielem, jeśli tak, to jaki jest stopień pokrewieństwa, nazwisko i dokładny adres: WUJ, WOJCIECH MARCHEWKA, 301-3RD STREET, HARRISON, NEWARK
Czy ... (nieczytelne): NIE
Czy jest poligamistą: NIE
Czy jest anarchistą: NIE
Czy ... (nieczytelne): NIE
Stan zdrowia: DOBRY
Kalectwo, rodzaj, od kiedy, jakiej natury: NIE
Wzrost, stóp i cali: 5 STÓP I 6 CALI
Karnacja skóry: (nieczytelne)
Kolor włosów: CIEMNE
Kolor oczu: NIEBIESKIE
Znaki szczególne: BRAK
Miejsce urodzenia, kraj i miasto: GALICJA, ZBYDNIÓW
Kopię tego wykazu otrzymaliśmy od Deborah Wianecki, wnuczki emigranta Andrzeja, która poszukuje swoich krewnych w Polsce.
Emigracja Polaków z Galicji za ocean była traktowana przez władze austriackie jako zagrożenie, któremu należało przeciwdziałać, jednak ograniczono się tylko do kontragitacji przeciwko wychodźstwu. Fakty opisane w końcu 1890 roku przez Gazetę Polską wydawaną w Czerniowcach nie miały też najmniejszego wpływu na zmniejszenie odpływu Polaków do Ameryki.
|
Powrót 
